Dieta lekkostrawna – zasady i wskazania

Dieta lekkostrawna, inaczej łatwostrawna, to hasło, które każdy słyszał minimum raz w życiu. I usłyszy pewnie jeszcze nie raz. Dla kogo jest przewidziana? Jak powinna wyglądać? Dlaczego każdy z nas powinien wiedzieć, z czym to się je?

Dieta lekkostrawna - zasady i wskazania

Przedstawię Ci dziś trochę podstawowej wiedzy dotyczącej żywienia lekkostrawnego dostępnej w literaturze, ale napiszę Ci również o moich doświadczeniach z pacjentami w tym temacie.

Moja podopieczna otrzymała od lekarza zalecenie stosowania diety lekkostrawnej. Zanim do mnie trafiła, nie do końca wiedziała, jak wdrożyć takie żywienie. Poskarżyła mi się, że kupiła książkę z lekkostrawnymi przepisami, ale niestety nie sprawdziły się u niej i powodowały dolegliwości. Zaczęła się zastanawiać, czy powinna stosować takie żywienie skoro „nie działa”.

Tylko czy faktycznie nie działało? A może po prostu diet „lekkostrawnych” jak mrówków…? ;) W wolnym tłumaczeniu: dieta lekkostrawna diecie lekkostrawnej nierówna. Zaleca się ją w różnych sytuacjach. I w różnych przypadkach może mieć nieco inny kształt. Może być stosowana tylko czasowo, a niekiedy trzeba wydłużyć czas jej stosowania.

talerz z kaszą w diecie lekkostrawnej

W książce, którą kupiła wspomniana pani, były wprawdzie przepisy nazwane jako „lekkostrawne”, ale nie były wystarczająco łatwostrawne akurat dla niej i nie przystawały do jej potrzeb zdrowotnych. Znajdowały się tam składniki, których nie tolerowała z różnych przyczyn.

Dlatego powtórzę: zawsze konieczna jest indywidualizacja żywienia, a w stanach chorobowych konsultacja ze specjalistą.

Dieta łatwostrawna dla kogo?

Dietę lekkostrawną stosuje się w wielu chorobach i zaburzeniach pracy przewodu pokarmowego, a także w najróżniejszych infekcjach przebiegających z gorączką, biegunkami lub wymiotami. Szczególnie w tym ostatnim przypadku należy pamiętać, że prawidłowe żywienie musi uwzględniać odpowiednie nawodnienie.

Dieta lekkostrawna po operacji też jest bardzo częstym zaleceniem – nie dotyczy to tylko operacji w obrębie układu pokarmowego.

Zdarza się często, że osoba borykająca się z jakimś schorzeniem musi stosować bardzo ścisłą dietę lekkostrawną. Dzieje się to na przykład w okresach zaostrzenia objawów chorób zapalnych jelit (np. we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego).

Dieta łatwostrawna (w nieco różnych odsłonach) zalecana jest m.in. w stanach zapalnych jelit oraz żołądka, w chorobie wrzodowej, refluksowej, w chorobach wątroby, trzustki, w żywieniu małych dzieci i osób w wieku podeszłym, w nowotworach układu pokarmowego, w leczeniu nowotworów podczas chemio- i radioterapii… wymieniać można długo, bo zastosowań jest wiele. Każdy pacjent będzie miał nieco inne wymagania żywieniowe i różną tolerancję poszczególnych produktów.

problemy z przewodem pokarmowym dieta lekkostrawna

I każdy z nas z pewnością doświadczy w życiu, choćby przez krótki czas, potrzeby stosowania tego sposobu żywienia, więc warto wiedzieć, z czym to się je. Niestety w szkołach tego nie uczą, a szkoda, bo byłaby to bardzo przydatna wiedza.

Posiłki w diecie lekkostrawnej

Zaraz zasugeruję Ci, z jakich produktów powinny składać się posiłki w lekkostrawnym jadłospisie, a jakich należy unikać.

Chciałabym jednak zaznaczyć, że rytm i ilość posiłków również ma znaczenie! W diecie łatwostrawnej zaleca się 4-6 regularnych i nie nazbyt obfitych posiłków.

Po prostu z mniejszymi porcjami nasz układ pokarmowy radzi sobie znacznie lepiej. Niekiedy może się zdarzyć, że ilość posiłków będzie jeszcze większa (np. 7-8). Ale to w przypadku chociażby osób w trakcie leczenia onkologicznego – wtedy podaje się czasem naprawdę małe porcje.

Nie zapomnij również o odpowiedniej ilości płynów. Picie wody i słabych naparów, wskazanych w Twojej sytuacji zdrowotnej, jest bardzo ważne. Odpowiednie nawodnienie to także ważny aspekt zdrowia i niedostatek płynów może również wywoływać dolegliwości trawienne! Najlepiej pić między posiłkami.

Dieta lekkostrawna produkty dozwolone

  • warzywa młode i delikatne bez skórek i pestek,
  • owoce słodkie, dojrzałe, bez skórek i pestek,
  • owoce i warzywa gotowane, gotowane na parze, rozdrobnione/przecierane/blendowane,
  • ziemniaki gotowane (często dobrze tolerowane w formie puree),
  • produkty zbożowe z oczyszczonego ziarna (biały ryż, jasny chleb na drożdżach – nie na zakwasie, drobne makarony jasne, płatki błyskawiczne: ryżowe, jaglane czy owsiane (o ile dobrze tolerowane), drobne kasze lub chleb graham – o ile dobrze tolerowane),

produkty dozwolone w diecie lekkostrawnej zupa z białymi bułkami

  • jaja (najlepiej tolerowane na miękko lub np. w formie jajecznicy na parze),
  • chude rodzaje mięs bez skóry (np. kurczak, indyk),
  • chude ryby,
  • chudy nabiał (o ile dobrze tolerowany),
  • tofu naturalne i napój sojowy bez dodatku cukru z dodatkiem wapnia (o ile dobrze tolerowane),
  • sugerowane źródła tłuszczów: oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany stosowany na zimno, niewielkie ilości miękkich margaryn lub masła,
  • delikatne zioła i przyprawy w niewielkich ilościach, np.: tymianek, bazylia, lubczyk, majeranek, pietruszka, koperek etc.

Wskazane formy obróbki termicznej w diecie lekkostrawnej:

  • (długie) gotowanie tradycyjne lub na parze,
  • duszenie na wodzie bez dodatku tłuszczu i bez obsmażania (tłuszcz dodajemy na talerzu),
  • pieczenie w pergaminie lub naczyniach (np. brytfankach szklanych) bez dodatku tłuszczu (tłuszcz np. w formie oleju dodajemy już na talerzu).

Dieta lekkostrawna produkty przeciwwskazane

Należy wciąć pod uwagę indywidualną tolerancję pokarmów. Dobrze jest prowadzić zapiski, aby widzieć, co szkodzi, a co jest dobrze tolerowane przez organizm.

Niewskazane w diecie łatwostrawnej są:

  • produkty bogate w błonnik (szczególnie nierozpuszczalny),
  • pełnoziarniste produkty zbożowe (np. chleby pełnoziarniste na zakwasie, razowce, grube kasze, makarony razowe),
  • roślinne produkty wzdymające i ciężkostrawne (np. kapustne, cebulkowe),
  • surowe warzywa i owoce z dużą ilością błonnika, pestkami i skórkami (np. ogórki, śliwki),
  • tłuste, ostre, mocno słone i kwaśne produkty i dodatki (np. pieprz, ocet, ostra papryka, pieprz cayenne, pieprz zwykły, musztarda, majonez),

Dieta lekkostrawna produkty zakazane

  • orzechy, pestki i nasiona,
  • rośliny strączkowe: np. fasola, groch etc.,
  • potrawy smażone lub smażone na głębokim tłuszczu,
  • żywność wędzona, peklowana,
  • zasmażki,
  • żywność typu fast-food,
  • słodycze (unikać szczególnie ciężkich kremów, pączków, batonów, czekoladowych produktów, lepiej wybrać w ostateczności: biszkopty, kisiele, budynie, delikatne ciasto drożdżowe),
  • napoje słodzone, napoje gazowane (także woda gazowana),
  • owoce suszone,
  • mocna kawa i herbata,
  • produkty gotowe (garmażeryjne, konserwy, dodatki, sosy) zawierające konserwanty, ocet i składniki drażniące układ pokarmowy,
  • tłusty nabiał,
  • tłuste mięsa i wędliny,
  • produkty wędzone,
  • konserwy mięsne i rybne,
  • surowe mięsa i ryby,
  • duże ilości tłuszczu, smalec, olej kokosowy, palmowy, produkty i dania obfitujące w tłuszcze,
  • alkohol.

Niewskazane formy obróbki w diecie lekkostrawnej:

  • smażenie,
  • smażenie na głębokim tłuszczu,
  • duszenie z podsmażaniem na tłuszczu,
  • tradycyjne pieczenie z dodatkiem tłuszczu,
  • wędzenie.

Podsumowując

Kształt diety lekkostrawnej, która będzie dla Ciebie wskazana, powinien ustalić z Tobą specjalista. Inaczej będzie prowadzony pacjent po zabiegu bariatrycznym, inaczej osoba podczas chemioterapii i radioterapii, inaczej człowiek w okresie zaostrzenia objawów refluksu, chorób jelit czy… np. ktoś w trakcie chwilowej niestrawności lub jelitówki.

kanapki dieta lekkostrawna

Dieta lekkostrawna na różnych etapach dietoterapii zmienia się i ewoluuje (tak jest na przykład w chorobie wrzodowej czy w chorobach zapalnych jelit).

Niemniej mam nadzieję, że ten artykuł trochę Ci się przyda i wywnioskujesz z niego, co może na nasz przewód pokarmowy wpływać drażniąco, a co łagodząco.

Daj znać w komentarzu, jakie masz doświadczenia z dietą lekkostrawną. A może ktoś z Twoich bliskich musi stosować takie żywienie?

 

Źródła:
Dietoterapia, D. Włodarek, E. Lange, L. Kozłowska, D. Głąbska, Warszawa 2014;
Grzymisławski M. Dietetyka kliniczna. PZWL, Warszawa 2019.

Aga Kopczyńska

Aga Kopczyńska

Jestem dietetyczką i szkoleniowczynią. Zajmuję się propagowaniem zdrowych nawyków. Znajdziesz tu inspiracje zdrowotne, kulinarne i nie tylko.

Zasubskrybuj kanał YouTube AgaMaSmaka

Wolisz oglądać zamiast czytać?

Zasubskrybuj kanał YouTube

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *